Jako osoba na co dzień zajmująca się diagnozą neuropsychologiczną zaburzeń poznawczych głównie u osób starszych, nie mogłam przejść obojętnie nad projektem gry mobilnej, zwanej Sea Hero Quest, która ma za zadanie umożliwić naukowcom zbieranie danych pomocnych w przyszłość w walce z problemem, który staje się stopniowo globalnym, jakim jest demencja.
Zanim o samej grze odniosę się do kilku kwestii związanych z samym zagadnieniem otępienia.
Choroby otępienne stanowią obecnie poważny problem zdrowotny, ekonomiczny i społeczny we współczesnych, starzejących się społeczeństwach. Wystarczy wspomnieć, że co roku rozpoznaje się 4,5 mln nowych zachorowań, a na chorobę Alzheimera, stanowiącą najczęstszą przyczynę otępienia cierpi 5-7% osób powyżej 65 roku życia, przy czym ilość zachorowań podwaja się co 4,5 roku począwszy od tegoż właśnie wieku.
Nic dziwnego więc, że badacze z różnych ośrodków dążą do tego, by zdobyć jak najwięcej informacji o przyczynach, mechanizmach i pierwszych zwiastunach otępienia po to, by móc skutecznie pomagać osobom nim zagrożonym, najlepiej jeszcze na etapie, gdy objawy nie są uchwytne dla otoczenia i nie utrudniają codziennego funkcjonowania.
Warto pamiętać, że kiedy mówimy o otępieniu, czy inaczej potocznie demencji, to jeszcze właściwie nic nie wiemy o przyczynach tego stanu. Otępienie to nie konkretna choroba, ale ogólna nazwa zespołu objawów, które mogą rozwijać się w wyniku szeregu różnych problemów zdrowotnych. Można powiedzieć, że otępienie polega na stopniowej utracie sprawności wyższych czynności mózgu takich jak: pamięć, uczenie się, myślenie, liczenie, orientacja, posługiwaniem się mową czy ocena sytuacji. Tym trudnościom często towarzyszą zaburzenia emocjonalne, zachowania i motywacji.
Wyróżnia się kilka typów otępień w zależności od ich przyczyn:
- otępienie typu alzheimerowskiego
- otępienie naczyniopochodne
- otępienie z ciałami Lewy’ego
- otępienie czołowo-skroniowe
Otępienie może towarzyszyć również alkoholizmowi, chorobie Parkinsona,HIV, stwardnieniu rozsianemu. I to nie wyczerpuje wszystkich możliwości.
Jak widać mamy całkiem pokaźną listę chorób w przebiegu, których może rozwinąć się demencja, przy czym każdy z typów otępienia będzie inaczej się manifestować, przebiegać, a także rodzić odmienne problemy dla opiekunów i samych chorych.
Wracając do gry. Sea Hero Quest jest darmową grą przeznaczoną na smartfony i tablety i jest wynikiem współpracy takich ośrodków jak University College London, University of East Anglia, organizacji charytatywnej Alzheimer’s Research oraz studia
wydającego gry, Glitchers. Twórcy gry szukali sposobu w jaki mogliby w jak najkrótszym czasie dotrzeć do jak największej liczby badanych z różnych części świata, by móc zebrać dane pomocne w zrozumieniu mechanizmów demencji. Autorzy, tworząc aplikację, oparli się na tym, że jednym z pierwszych objawów niektórych typów otępienia są trudności w zakresie orientacji przestrzennej. Orientacja przestrzenna to złożona funkcja psychiczna, powiązana z takimi procesami poznawczymi jak spostrzeganie, pamięć, czy uwaga. Dzięki tej funkcji jesteśmy świadomi własnego ciała oraz jego położenia w przestrzeni, potrafimy również zrozumieć i wykorzystać w praktyce wiedzę o relacjach przestrzennych między nami samymi a otaczającymi nas osobami czy przedmiotami.
Jak zaznaczają sami twórcy we wstępie do gry, do tej pory brakowało naukowcom wiedzy o typowych wzorcach w jaki ludzie rozwiązują problem związane z nawigacją w określonym terenie. Dlatego też nie potrafili stwierdzić na ile gubienie się w otoczeniu jest wynikiem naturalnego procesu starzenia się, a na ile już choroby. Stworzona aplikacja pozwala zebrać ogromną ilość danych dotyczących właśnie takich typowych wzorców po to, by w przyszłości móc wychwytywać te, które typowe już nie są i mogą świadczyć o zaburzeniach.
Sama gra oczywiście nie ogranicza się jedynie do badania funkcji wzrokowo-przestrzennych. Żeby móc skutecznie pokonywać kolejne poziomy angażujemy takie funkcje poznawcze, jak choćby pamięć krótkotrwałą wzrokową (musimy zapamiętać trasę na mapie), pamięć operacyjną, pozwalającą choćby na zapamiętanie informacji potrzebnych do prawidłowego wykonania zadania, koncentrację uwagi, spostrzeganie wzrokowe, zdolność planowania, inicjowania, korygowania czynność złożonych, czyli tzw. funkcje wykonawcze, czy chociażby koordynację wzrokowo-ruchową oraz czas reakcji.
Projekt gry wydaje się być ciekawy również z innych powodów. Po pierwsze jak na grę, która jest całkowicie darmowa jej promocja i marketing są imponujące. Jej reklamy pojawiały się zarówno w telewizji, w czasopismach, no i oczywiście w internecie, co zapewne pozwoliło osiągnąć zamierzony cel, czyli dotarcie do jak największego grona odbiorców, którzy sami prawdopodobnie nie zainteresowaliby się tematyką otępień.
Po drugie w reklamach użyto haseł odwołujących się do zachowań altruistycznych oraz do potrzeby działań społecznie użytecznych. Osoba grająca w Sea Hero Quest może mieć poczucie, że nie tylko robi coś przyjemnego dla siebie, ale przede wszystkim pożytecznego w służbie nauki i innych ludzi.
Po trzecie można powiedzieć, że aplikacja spełnia również walor psychoedukacyjny. Ze względu na wykorzystanie nowych technologii prawdopodobnie trafia ona głównie do rąk osób młodych bądź w średnim wieku, czyli takich które jeśli nie mają swoich osobistych, rodzinnych czy zawodowych doświadczeń niewiele wiedzą o problematyce chorób otępiennych i niewiele się nimi interesują. Może być to więc pierwszy moment, gdy świadomie poświęcą tej problematyce uwagę i zdobędą podstawowe informację na jej temat, zwłaszcza, że żyjemy w społeczeństwie, w którym o potrzebach i trudnościach osób starszych wciąż mówi się za mało. A przecież problem demencji jest czymś co może dotknąć zarówno naszych bliskich, jak i nas samych w przyszłości.
Nieautoryzowane kopiowanie i cytowanie całości lub fragmentów powyższego wpisu zabronione.